São Sebastião do Caí, Rio Grande do Sul, Brazil

domingo, 22 de agosto de 2010

Bissie Gelô: De Heckseschuss

Ouça esta história gravada aqui: Hea das graveadne chteck do hia:



    DE HEKSESCHUSS


    Doctre! ...das wód es fobôdsdne wort wo mea fríasch sóóre konte un gehead hon. Di láit hon sich imma de hémm gedoctad mit plantse un thee, un wen si muste no dem hospital, dan wóre se chon halleb tod. Un, gemena hand sin se tod dan dort raus kom. Ich denke noch persênlich an láit wo im hospital geschtorreb sin.
    Wi mea klén wóre dan sin di únnglike passiad un mea sin ni bái de docta gang. Ich sêllebst sin mo mit máinem bruda uf dem Cálsinga sáin land ranje chtoole gang, un wi ich es hemd foll hat, sin ich fon em bóm ronna geffal wall de nast wô ich druff wó is fabroch, un hon mea én grohs loch in es béhn gerriss. Máine docta wó de álcohol wo di mámai driwa geschutt hot un di nochbars Raimunda. Un, in dem mônat wo ich nét gehn kont un must im bed láie bláiwe, hot biss di wowo mich gelént de gotische dáitsch se leese, un biss háit wés ich noch ea se leese.
    Wen iemand dan wolt tsáiche das ea gelt hat, dan issa bái de docta consultire gang un is hém kom mit em érwel foll remédios un, hauptsêchlich, chpritse. Di chpritse sin dan gemacht gib, un das wód dan geschpreech in de gans wille.
    Es haupste wo in so én wille passire kont wód dan das so éne iun têd in di facultêd lénne gehn fa so im futua éne docta gibe. Das is awa wênich mohls passiad.
    Di frólait wo bissie mê gelt harre sin so alsmo bai de docta sich consultire gang. Das wó awa mê fa chtatus tsáiche als nôdwendigkhéd. Awa, wen das passiad is, hom imma di ganse amigas de resultód gewód, un das is gans fics in de wille faschtraud geb. Di láit wóre all náigehrich iwa de resultód fon de consulta.
    Un so is es mô passiad in énem gute sommas tóh. Das wó mit de Tsilli, én hipsch un fáin fró, foll áichasichtung un gelt. Éne gute tóh íssie móins ufgeschti mit énem violente hekseschuss. Si kont noch net mo de kopp uf di sáid bie, dan hot es chon geknéggat un in alla sáite fon sáinem hals hot es geángeld, wi wenn ea foll nodle weat. Di chpissung wó chrôô.
    Sáine man hot si dan no Caí gebrun bái éne chpessialist, fa sihn ob ea etwas driwa mache kent. Das hot so lang getáuad fa di an di rái komme, das de man resolviad hot so én flêschie bia drinke gehn biss di fró mo atendiad weat. Un ea is wérklich gang.
    Do wóre dan én halleb tutsend láit foa de fró, all harre se én dik consulta betsóld un all wóre se am wóde. Di tsáit is so lamsam fagang, uf émol is si geruuf gib:
    - Tsilli! Molles! ...Tsilli Molles is an de rái fa se unnasuucht gibe!
    Di fró is in énem hups uffgeschprung un gláich is si in es tsima bái de docta gang.
    - Was is passiad? - Horra gefrod. Si antwort:
    - Ái ich hon éne hekseschuss! Hia im ek fon em hals un ea angeld mich wi wens én wesp weat!
    Do hot de docta si geschikt sich uf es bed leie fa si unasuuche. Wi si dan mo gelegt hat, halwa nákig nohre mit so én mehlsaks hossie, hot de docta óngefan si fadrike an em hals wo es weat am chpisse. Di fró hat awa am tóh foa heia mechtich êngemachne retícia gess, do must si émfach so én bretschich fétsie gehn losse wall es chon én gans tsáit si incomodiad hat: "bréétsch!" hot es gemacht. De docta hot mo hatt óngefang se lache, do sóra fa di madam:
    - So! de chuss hon ma chon! Iets fehlt nohrme noch di Heks!
(Ieda énlichkáite sin nua cointsidense)

----------

    Tradução:

    O Torcicolo


    Médicos! ...isto era sempre a palavra mais proibida que nós antigamente ouvíramos. As pessoas sempre se medicaram com plantas e chás, e quand tinham que ir para o hospital, então já estavam meio mortas. E geralmente saiam de lá mortas. Eu ainda pessoalmente me lembro de pessoas que morreram no hospital.
    Quando nós éramos crianças os desastres aconteciam e não íamos ao médico. Eu mesmo fui com meu irmão roubar laranjas no vizinho chamado Calsing, e quando eu estava com a camisa cheia de laranjas, caí do galho porque ele quebrou e eu caí e me rasguei um baita buraco na perna. Meu médico foi o álcool pelo qual a mãe procurou e a vizinha Raimunda. E no mês que eu não podia caminhar tive que ficar deitado na cama. Neste meio, a vó até me ensinou a ler a língua alemã gótica, e até hoje sei ler este modo de escrever.
    Quando alguém queria mostrar que tinha dinheiro, então ia no médico consultar e voltava para casa com uma toiceira de remédios e, principalmente, injeções. As injeções então eram administradas e isto virava falatório em toda a vila.
    O mais importante que podia acontecer numa vila destas era a de um jovem ir para a faculdade e estudar para ser um futuro médico. Mas isto era raro de acontecer.
    As mulheres que tinham um pouco mais de dinheiro iam às vezes se consultar com o médico. Mas isto era mais para mostrar status do que necessidade.    Mas, quando isto acontecia as amigas esperavam o resultado e logo o espalhavam pela vila. As pessoas todas estavam curiosas com o resultado final da consulta.
    E assim aconteceu uma vez num belo dia de verão. Isto foi com a Cecília um fina e educada mulher, cheia de grau e dinheiro. Um belo dia ela levantou de manhã cedo com um violento torcicolo (tiro de bruxa). Ela não conseguia mover a cabeça para o lado então já estralava, e para todos os lados do seu pescoço agulhava, assim com se estivesse cheio de agulhas. As espinhadas eram enormes.
     Seu marido então a trouxe  para o Caí a um especialista para ver se ele poida fazer algo a respeito. Demorou tanto para ela chegar na vez que seu marido resolveu sair e tomar uma cervejinha enquanto ela era atendida. E ele realmente foi.
    Tinha então uma meia dúzia de pessoas antes da mulher, todos tendo pago uma consulta gorda e todos estavam esperando. O tempo aos poucos foi passando, e de repente ela foi chamada:
    - Cecília Molles! ... Cecília Molles está na vez da consulta!
    A mulher levantou num salto e logo ela foi até o quarto junto do doutor.
    - o que aconteceu? - Perguntou ele. Ela respondeu:
    - É que eu tenho um torcicolo aqui no canto do pescoço e ele me espeta como se estivesse uma vespa ali alojada!
    Então o doutor mandou ela deitar sobre a cama para examiná-la. Quando então ela estava ali deitada, meio pelada, só com aquela calcinha feita de saco de farinha, o doutor começou a apalpá-la ao redor do pescoço onde ela se queixou de dores. Porém, a mulher na véspera havia comido muitos rabanetes em conserva, aí teve que largar um pum bem espraiado que já a incomodava há tempo: "bréétsch!" fez. O doutor começou a rir e disse para a madame:
    - Pronto! o tiro já temos! Só falta a bruxa!
(qualquer semelhança é mera coincidência)